การขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้ส่วนต่างๆของพืชผัก

        

                    วิธีการที่ทำให้เกิดการเพิ่มปริมาณของต้นพืชให้มากขึ้นโดยใช้ส่วนต่าง ๆ ของต้นพืชผักมาขยายพันธุ์ เพื่อดำรงสายพันธุ์ พืชชนิดต่าง ๆ ไว้ไม่ให้สูญพันธุ์ ซึ่งวิธีการที่นิยมปฏิบัติโดยทั่วไป    มีวิธีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้ส่วนต่างๆของพืชผัก ดังนี้ (นันทิยา วรรธนะภูติ.  2542  :  166)

                                      การตอน คือ การทำให้กิ่งพืชเกิดราก ขณะที่ยังติดอยู่กับต้นแม่ เมื่อกิ่งออกรากดีแล้วก็จะถูกตัดไปปลูก ต้นที่ปลูกตั้งตัวได้แล้วก็จะกลายเป็นพืชต้นใหม่ต่อไป

      ประโยชน์ของการตอนกิ่ง คือ สามารถทำให้พืชหลายชนิดที่ไม่ออกรากด้วยการ ปักชำ ออกรากได้ด้วยการตอน เป็นวิธีที่ทำได้ง่าย ทำได้ทั้งกลางแจ้ง และในร่ม สามารถทำได้ผลดี ไม่ต้องใช้ฝีมือ  และได้ต้นพืชที่มีขนาดโตกว่าการขยายพันธุ์ด้วยการปักชำ

ข้อเสียของการตอนกิ่ง คือ  ราคาค่อนข้างแพง  กิ่งตอนมีขนาดโต การย้ายปลูกทำได้ยาก    จำนวนกิ่งที่ตอนได้ต่อต้นน้อย และเป็นวิธีการที่ยุ่งยาก

อุปกรณ์ในการตอนกิ่ง  ได้แก่  มีด เชือกฟางและพลาสติก ขุยมะพร้าว ฮอร์โมนพืช ต้นพันธุ์พืช

วิธีการตอนกิ่ง  มีวิธีการดังนี้

1.               ควั่นกิ่ง คือ  เป็นการทำแผลที่นิยมและใช้กันมานานแล้ว สามารถใช้ได้กับพืชหลายชนิด เช่น มะนาว ส้ม ชมพู่ ฝรั่ง ลิ้นจี่ ส้มโอ และไม้ดอกไม้ประดับ ฯลฯ วิธีนี้เหมาะสำหรับพืชที่ลอกเปลือกไม้ออกได้ง่าย

2.             แกะเปลือกออก

3.             ขูดเยื่อเจริญออก

4.             กรีดบริเวณออกรากให้เป็นแผล

5.             หุ้มด้วยวัสดุปักชำ

6.             หุ้มด้วยพลาสติก และมัดเชือกให้แน่น

7.             เมื่อออกรากพอสมควรจึงตัดย้ายไปชำ & ปลูก ฯลฯ

การปักชำ (Cutting)  การตัดส่วนหนึ่งส่วนใดของต้น รากหรือใบพืชผัก ไปไว้ในที่ ๆ เหมาะสม โดยส่วนนั้น ๆ สามารถเกิดรากและแตกยอดเป็นพืชต้นใหม่ที่มีลักษณะเหมือนต้นแม่ทุกประการ

ประโยชน์ของการปักชำ  คือ   ช่วยรักษาลักษณะของพันธุ์พืชเดิมไว้ไม่กลายพันธุ์ได้พืชต้นใหม่หลายต้นจากต้นเดิมต้นเดียวทำได้ง่าย ไม่ยุ่งยากซับซ้อน สะดวก รวดเร็ว ได้ต้นไม้ในเวลาอันสั้น สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายน้อย และทำได้ในปริมาณมาก เหมาะสำหรับการขยายพันธุ์พืชที่ไม่มีเมล็ด หรือขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

อุปกรณ์ในการปักชำ  ได้แก่  พันธุ์พืช  มีด กรรไกร วัสดุเพาะ ทราย : ขี้เถาแกลบ อัตราส่วน 1 : 1 ฮอร์โมนพืช 

                              วิธีการปักชำ  มีวิธีดังนี้

1.                  เลือกกิ่งพืช (กิ่งอ่อน, กึ่งอ่อนกึ่งแก่, กิ่งแก่)

2.                  ตัดใบออก 1 ใน 3

3.                  ตัดกิ่งปักชำยาวประมาณ 3-5 นิ้ว เป็นรูปปากฉลาม

4.                  ทารอยแผลบริเวณรอยกิ่ง

5.                  จุ่มฮอร์โมน แล้วผึ่งให้แห้งในที่ร่ม

6.                  นำไปปักชำในวัสดุที่เตรียมไว้

7.                  ให้ความชื้น ฯลฯ